მოგესალმებით. გმადლობთ ჩემს ბლოგზე შემოსვლისათვის. შეგახსენებთ, რომ ბლოგზე დადებულია მთელი სასკოლო ფიზიკის მასალა და ამიტომ ყურადღება მიაქციეთ არა მხოლოდ ახლახანს დადებულ პოსტებს, არამედ ძველებსაც.
ასევე პოსტის კითხვისას გაითვალისწინეთ, რომ თუ რაიმე სიდიდეს ფრჩხილებში უწერია 2 ან რაიმე სხვა რიცხვი, ეს იმას ნიშნავს, რომ აღებულია ამ სიდიდის კვადრატი, ან კუბი, ან მეოთხე ხარისხი და ა.შ. მაგალითად V(2) იგივეა, რაც V აყვანილი კვადრატში. გისურვებთ წარმატებებს!!!

ბლოგის შემქმნელი და მმართველი
გიორგი კობაიძე

Friday, December 31, 2010

HAPPY NEW YEAR, GUYS!!!

მე წინა პოსტში მოგატყუეთ, რომ ის 2010 წლის უკანასკნელი პოსტი იყო :) მაგრამ ამ შემთხვევაში ნამდვილად არ გატყუებთ ეს ნამდვილად უკანასკნელი პოსტია. შეიძლება იფიქროთ: ”რა დროს ფიზიკაა ამ ახალ წელს”და გიჟი (ან უარესი რამ) მიწოდოთ მაგრამ ნუ ღელავთ, ამ პოსტს მეცნიერულ მუხტს არ გადავცემ, ეს პოსტი საკმაოდ დადებითი და სასიამოვნოა და საერთოდ არ ეხება ფიზიკას :)) ახალ წლამდე ზუსტად იმ მომენტისათვის, როცა მე ამას ვწერ, დარჩენილია 6 საათი, 20 წუთი და 49 წამი... მოკლედ რომ ვთქვა

გილოცავთ, მრავალს დაესწარით, წარმატებულ წელს გისურვებთ!!! :) იმედია ხვდებით, რასაც გილოცავთ :))) 

Wednesday, December 29, 2010

ჰორიზონტალურად გასროლილი სხეულის მოძრაობა

 მოგესალმებით კიდევ ერთხელ და გილოცავთ დამდეგ ახალ წელს! ასევე შეგახსენებთ, რომ ეს 2010 წლის უკანასკნელი პოსტია, რადგან სულ რაღაც 2 დღეში 2011 წელი დაიწყება.

 დავუბრუნდეთ ჩვენს საქმიანობას. როგორც სათაურიდან ჩანს, ახლა განვიხილავთ ჰორიზონტალურად გასროლილი სხეულის მოძრაობას. ვთქვათ, სხეული, რომელიც დედამიწის ზედაპირიდან მოთავსებულია h სიმაღლეზე, გასროლილია ჰორიზონტალურად V0 საწყისი სიჩქარით. ათვლის საწყის წერტილად მივიჩნიოთ დედამიწის ის წერტილი, რომლისათვის h=0. X ღერძი მივმართოთ გასროლის მიმართულებით, Y ღერძი კი ვერტიკალურად ზევით (ნახ. 10)
 რადგანაც სხეულზე მოქმედებს მხოლოდ სიმძიმის ძალა, ამიტომ სხეულის აჩქარება სიდიდით ტოლი იქნება g-სი და მიმართულია ვერტიკალურად ქვემოთ.
 დავწეროთ სხეულის X და Y კოორდინატების დროსთან დამოკიდებულების ზოგადი ფორმულები:

X=X0+V0xt+gxt(2)/2

Y=Y0+V0yt+gyt(2)/2 

 სადაც V0x,  V0y,  gდა gy არის V0 და g ვექტორების პროექცია შესაბამისად OX და OY ღერძებზე, აღებულ შემთხვევაში X0=0, V0x=|V0|, gx=0, Y0=h, V0y=0 და gy=-|g|, ამიტომ X და Y კოორდინატებისათვის ვღებულობთ: 

X=|V0|*t

Y=h-|g|t(2)/2

როდესაც სხეული დაეცემა დედამიწაზე, მაშინ Y კოორდინატი ტოლი იქნება ნულისა, ხოლო ამ მომენტისათვის X კოორდინატის მნიშბნელობა გვაძლევს სხეულის ფრენის L სიშორეს (X=L). თუ მხედველობაში მივიღებთ ამ გარემოებას ფრენის t დროისა და შესაბამისი L სიშორისათვის, მივიღებთ 

t(2)=2h/g ,    L=|V0|*t

თუ X და Y კოორდინატების განმსაზღვრელი ფორმულებიდან გამოვრიცხავთ დროს, მივიღებთ სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიის განტოლებას:
Y=h-|g|X(2) / 2|V0|(2)
(უმჯობესია ეს ფორმულები ცალკე ამოიწეროთ ნორმალურად, რადგან აქ მეც ვერაფერს ვიგებ...)
 ამგვარად, სხეულის ტრაექტორია არის იმ პარაბოლას ნარჯვენა შტო, რომლის სათავე მოთავსებულია გასროლის წერტილში კოორდინატებით X=0, Y=Y0=h.

 სულ ეს იყო კუთხით გასროლილი სხეულის და ჰორიზონტალურად გასროლილი სხეულის მოძრაობა. ეს 2010 წლის ბოლო პოსტია. ცრემლები საჭირო არაა ;( კიდევ ერთხელ გილოცავთ დამდეგ ახალ წელს მხოლოდ იმ ხალხს ვინც ჩემს ბლოგს კითხულობს :D ეს რათქმაუნდა ხუმრობით. გისურვებთ n რაოდენობის წარმატებებს 2011 წელს პირად და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში :)) გემშვიდობებით 2011 წლამდე. მომავალ შეხვედრამდე!!!!!!!!!!!! ;) 


Friday, December 24, 2010

საკითხი 3. ჰორიზონტისადმი კუთხით გასროლილი სხეულის მოძრაობა; ჰორიზონტალურად გასროლილი სხეულის მოძრაობა

კარგად დააკვირდით ამ ნახაზს.
ვთქვათ, სხეული გასროლილია V0 სიჩქარით, რომელიც ჰორიზონტთან ადგენს კუთხეს. მივმართოთ კოორდინატთა სისტემის OX ღერძი ჰორიზონტის გასწვრივ, მისი პერპენდიკულარული მიმართულებით კი-OY ღერძი. ვიპოვოთ ამ ღერძებზე V0 ვექტორის პროექციები:
V0x=V0cosx
V0y=V0sinx
(x კუთხე იგივეა, რაც ალფა კუთხე)

აღნიშნული პროექციები, როგორც ნახაზიდან ირკვევა, ამ შემთხვევაში დადებითია. კუთხით გასროლილი სხეულის მოძრაობა შეიძლება წარმოდგენილ იქნეს, როგორც OX და OY ღერძის გასწვრივ ორი ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი მოძრაობის ჯამი. OY ღერძის მიმართულებით სხეული მოძრაობს V0y საწყისი სიჩქარით. ეს მოძრაობა არის თანაბრად შენელებული, ამიტომ:

Vy=V0y-gt

h=V0yt-gt(2)/2

თუ მხედველობაში მივიღებთ, რომ ეს ფორმულები გამოხატავენ V0y საწყისი სიჩქარით ვერტიკალურად ასროლილი სხეულის მოძრაობას, მაშინ კუთხით გასროლილი სხეულისათვის დედამიწის ზედაპირიდან ასვლის მაქსიმალური სიმაღლე და შესაბამისი დრო გამოითვლება ფორმულებით:

t=V0/g
და
hmax=V0*V0/g-g/2(V0/g)(2)=V0(2)/2g

OX ღერძის მიმართულებით მოძრაობა წარმოებს V0x საწყისი სიჩქარით. რადგანაც დედამიწის მიზიდულობის ძალა OX ღერძზე ნულია. ამგვარად, OX ღერძზე გადაადგილების პროექციისათვის გვაქვს:

S=V0cosx*2V0/g*sinx=V0(2)/g*sin2x

თუ ამ ფორმულაში დავუშვებთ, რომ sin2x=1, ე.ი. x=45 გრადუსს, მაშინ S=Smax. ამგვარად, როდესაც ჰორიზონტისადმი კუთხით გასროლილი სხეულის საწყისი სიჩქარის ვექტორი ჰორიზონტთან ადგენს 45 გრადუსს, მაშინ სხეულის გადაადგილება OX ღერძის მიმართულებით არის მაქსიმალური და Smax=V0(2)/g.        

Monday, December 20, 2010

Information

კიდევ ერთხელ მოგესალმებით, ერთგულო მკითხველებო. :) შეგახსენებთ, რომ ახალ ინფორმაციას უახლოეს 5-6 დღეში დავდებ. მანამდე გადახედეთ ძველ პოსტებს და დამატებით მოიძიეთ ინფორმაცია, რაც მთავარია, არ დაგავიწყდეთ ამოცანების რეგულარულად ამოხსნა და წითლად დაწერილი ტექსტების ზეპირად სწავლა :)) გისურვებთ წარმატებებს! (თუ რათქმაუნდა წინააღმდეგი არ ხართ)

Tuesday, December 7, 2010

მექანიკა. თანაბარი და არათანაბარი მოძრაობა (შეჯამება)

აქ მოცემულია ყველა ის წესი და ფორმულა, რაც აუცილებელია მექანიკის კარგად ასათვისებლად, ეს კი ნიშნავს იმას, რომ ამ თემაზე ზედაპირული წარმოდგენა მაინც რომ შეიქმნათ, ყველა ეს წესი და ფორმულა უნდა იცოდეთ ზეპირად. ამიტომ ყველაფერს წითლად დავწერ. :) ასევე ყურადღება მიაქციეთ და ისწავლეთ ხაზგასმული ტერმინები.

1. მექანიკის იმ ნაწილს, რომელიც შეისწავლის სხეულების მოძრაობას გამომწვევი მიზეზებისგან დამოუკიდებლად, კინემატიკა ეწოდება.

2. მატერიალური წერტილი ეწოდება ისეთ სხეულს, რომლის ზომა შეიძლება უგულებელვყოთ მოძრაობის მოცემულ პირობებში.


3. სხეულის ან წერტილის მდებარეობა შეიძლება მოცემული იყოს რომელიღაც სხვა სხეულის მიმართ, რომელსაც ათვლის სხეულს უწოდებენ.

4. სხეულის გადაადგილება ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სხეულის საწყის მდებარეობას მის საბოლოო მდებარეობასთან აერთებს.


5. წირს, რომლის გასწვრივაც მოძრაობს სხეული, სხეულის მოძრაობის ტრაექტორია ეწოდება.

6. წრფივი მოძრაობის შემთხვევაში გადაადგილება განვლილი მანძილის ტოლია.


7. თანაბარი (წრფივი) მოძრაობა ეწოდება ისეთ მოძრაობას, როცა სხეული დროის ნებისმიერ ტოლ შუალედში ერთნაირ გადაადგილებებს ასრულებს.

8. სხეულის წრფივი თანაბარი მოძრაობის სიჩქარე ეწოდება ვექტორულ სიდიდეს, რომელიც ტოლია სხეულის იმ გადაადგილების შეფარდებას დროის იმ შუალედთან, რომლის განმავლობაშიც ეს გადაადგილება მოხდა. 
V=S/t
სადაც V-სიჩქარეა, S-განვლილი მანძილი, t-დრო.

9. მოძრაობას, რომლის სიჩქარე დროის განმავლობაში იცვლება, არათანაბარი მოძრაობა ეწოდება.

10. არათანაბარი მოძრაობის საშუალო სიჩქარე გვიჩვენებს, რას უდრის გადაადგილება, რომელსაც სხეული საშუალოდ დროის ერთეულში ასრულებს.

11. სიჩქარეს, რომელიც სხეულს აქვს დროის მოცემულ მომენტში და ტრაექტორიის მოცემულ წერტილში, მყისი სიჩქარე ეწოდება.

12. ისეთ მოძრაობას, რომლის სიჩქარე დროის ნებისმიერ ტოლ შუალედებში ერთნაირად იზრდება, თანაბარაჩქარებული მოძრაობა ეწოდება.

13. მოძრავი სხეულის აჩქარება ეწოდება სიდიდეს, რომელიც ტოლია სხეულის სიჩქარის ცვლილების ფარდობისა დროის იმ შუალედთან, რომლის განმავლობაშიც ეს ცვლილება მოხდა.
a=(V-V')/t
სადაც V'-საწყისი სიჩქარეა, V-საბოლოო სიჩქარე დროის t შუალედის შემდეგ.

14. თანაბარაჩქარებული მოძრაობის სიჩქარე გამოითვლება ფორმულით:
V=V'+at
სადაც V'-საწყისი სიჩქარეა, V-საბოლოო სიჩქარე დროის t შუალედის შემდეგ, a-აჩქარება.

ხოლო გადაადგილება გამოითვლება ფორმულით: S=V't+at(2)/2 (!!!) როცა ფრჩხილებში მიწერია 2, ეს ნიშნავს იმას, რომ უნდა ვიგულისხმოთ კვადრატი, მაგალითად: at(2)-at აყვანილი კვადრატში.

15. თანაბარაჩქარებული მოძრაობის საშუალო სიჩქარე უდრის საწყის და საბოლოო სიჩქარეთა ჯამის ნახევარს.
V=(V+V')/2
16. რაც მეტია სიჩქარის ცვლილება დროის ერთეულში, მით მეტია აჩქარება და პირიქით, რაც ნაკლებია სიჩქარის ცვლილება დროის ერთეულში, მით ნაკლებია აჩქარება.
სიჩქარე იზომება მ/წმ-ობით, აჩქარება მ/წმ(2)-ით.

17. თუ მოძრაობის სიჩქარე იზრდება, მაშინ აჩქარება დადებითია (a>0), ეს ნიშნავს, რომ სიჩქარისა და აჩქარების ვექტორები ერთსა და იმავე მხარესაა მიმართული. ხოლო თუ სიჩქარე მცირდება, აჩქარება უარყოფითია (a<0) და სიჩქარისა და აჩქარების ვექტორები ერთმანეთის საწინააღმდეგოდაა მიმართული.
როცა a>0,             V=V'+at,              S=V't+at(2)/2
როცა a<0,             V=V'-|a|t,             S=V't-|a|t(2)/2

18. თანაბარი მოძრაობისას სიჩქარის დროზე დამოკიდებულების გრაფიკი არის დროთა ღერძის პარალელური წრფე.








19.  თანაბარი მოძრაობისას გავლილი მანძილის დროზე დამოკიდებულების გრაფიკი








20. არათანაბარი მოძრაობისას აჩქარების დროზე დამოკიდებულების გრაფიკი არის დროთა ღერძის პარალელური წრფე 

















სულ ეს იყო. კარგად ისწავლეთ ყველაფერი და ამის შემდეგ დავდებ ყველა ფორმულას. :)))